Radio Slobodna Evropa
Opozicioni blok Hrišćansko-demokratske unije Njemačke (CDU) i Hrišćansko-socijalne unije (CSU) osvojio je najviše glasova na parlamentarnim izborima u nedjelju, pokazale su izlazne ankete.
Kandidat ovog konzervativnog bloka za kancelara Friedrich Merz (Fridrih Merc) sada ima priliku da na toj funkciji naslijedi socijaldemokratu Olafa Scholza (Šolc).
Merzov blok CDU/CSU osvojio je prvo mjesto sa 28,8 posto glasova, slijedi Alternativa za Njemačku (AfD) sa 20,2 posto, što je rekordan rezultat za ovu stranku krajnje desnice, prenosi Reuters.
Scholzova Socijaldemokratska stranka (SPD) osvojila je 16,2 posto glasova, što je najgori rezultat ove partije lijevog centra ikada, pokazala je projekcija.
Merz je izjavio da je njegov glavni politički prioritet „što brže ojačati Evropu kako bi postala nezavisna od Sjedinjenih Država u području odbrane“.
„Nikada nisam mislio da ću ovo morati da kažem na televiziji, ali nakon izjava Donalda Trumpa (američki predsjednik) prošle sedmice, jasno je: ova američka vlada ne mari za Evropu“, rekao je Merz, referišući se na Trumpove komentare u kojima je predsjednik SAD-a sugerisao da bi mogao da smanji američku vojnu podršku evropskim saveznicima.
Merz je osudio i postupke Elona Muska, tvrdeći da se poznati milijarder „miješao“ u njemačke izbore, što je usporedio s propagandnim metodama kakve su se mogle čuti „iz Moskve u prošlosti“.
Njegove izjave dolaze nakon što je Musk prošlog mjeseca javno podržao AfD, što je izazvalo brojne kontroverze u njemačkom političkom prostoru.
Njemački kancelar Olaf Scholz rekao je u nedjelju nakon objave izlaznih anketa da neće učestvovati u pregovorima o koaliciji sa konzervativnim blokom ako Merz pozove socijaldemokrate.
„Neću biti predstavnik SPD-a u saveznoj vladi koju vodi CDU, niti ću o tome pregovarati“, rekao je Scholz u postizbornoj panel-diskusiji koju su emitovali javni emiteri u Njemačkoj.
Scholz je ranije članovima svoje stranke u Berlinu poručio da se svi trebaju „boriti za demokratiju“.
„Sada imamo krajnju desnicu – AfD – i to što su dobili tako dobar izborni rezultat je nešto što ne možemo prihvatiti i ja nikada neću prihvatiti“, rekao je lider socijaldemokrata.
Glasanje održano po novom izbornom zakonu
Na prijevremenim parlamentarnim izborima biralo se 630 poslanika novog saziva Bundestaga.
Pravo glasa imalo je 59,2 miliona građana.
Uz 59,2 miliona birača, koliko ih prema procjeni saveza za statistiku Destatis ima u samoj Njemačkoj, pravo glasa imalo je i više od tri miliona njemačkih državljana u inostranstvu, za koje je ovogodišnje glasanje zbog kratkih rokova bilo problematičnije nego inače, prenose njemački mediji.
Na izborima se za funkciju kancelara takmiči pet stranačkih kandidata, iako formalno šefa vlade tek poslije izbora bira novi saziv Bundestaga.
Za kancelarske kandidate su svoje lidere predložili demohrišćani (CDU i CSU), socijaldemokratska SPD, Zeleni, desničarska AfD i ljevičarsko-populistički Savez Sara Vagenkneht (Sahra Wagenknecht, BSW).
Broj kandidata na izbornim listama je bio 4.506, i on je značajno manji nego na izborima 2021. godine, kada ih je bilo 6.211.
Nešto manje od jedne trećine kandidata su žene.
Na izborima će se za reizbor boriti i 80 posto sadašnjih poslanika u Bundestagu, koji je sa dosadašnjih 736 mandata ujedno i najveći izabrani donji dom nekog parlamenta u svijetu.
Izbori su se održali po novom izbornom zakonu koji unosi kombinaciju većinskog i proporcionalnog izbornog sistema.
Jedan od ciljeva izmjene zakona bio je i da se smanji broj mandata u glomaznom parlamentu, pa se u nedjelju biralo 630 poslanika.
Na cijeloj teritoriji Savezne Republike Njemačke ima 299 izbornih jedinica, koje su određene tako da u njima živi približno isti broj stanovnika, bez obzira na broj građana sa pravom glasa.
Izbore karakterišu izrazite demografske promjene. Na izborima 2021. godine u samoj Njemačkoj je moglo da glasa 61,2 miliona ljudi.
U sadašnjem biračkom tijelu, više od 40 posto građana je prevalilo 60. godinu, a jedna četvrtina je starija od 70 godina.
Mlađi od 30 godina čine svega 13,3 posto biračkog tijela. Mladih koji prvi put mogu da glasaju ima 2,3 miliona, odnosno oko četiri posto.
Za kontrolu izbora i procesa brojanja glasova i za održavanje reda na biralištima biće angažovano čak 650.000 volontera.
Parlamentarni izbori su redovno bili planirani za narednu jesen, ali su, poslije raspada njemačke vladajuće tročlane koalicije SPD, Zelenih i liberalne FDP, raspisani privremeni.
