Budimir Lončar, diplomat, partizan, svjetski državnik, moj prijatelj, preminuo je danas u Preku, mjestu u kojem je rođen 1. travnja 1924. godine, javio je juče poznati hrvatski istoričar Tvrtko Jakovina.
Dragan Banjac
Poslednji ministar inostranih poslova Titove Jugoslavije, kako je u uvodu knjige BUDIMIR LONČAR od Preka do vrha svijeta, napisao njegov biograf Jakovina, ovaj višestruki ambasador, savjetnik i pregovarač, u svojoj je devedeset i petoj godini(2019) bio diplomat koji je imao više utjecaja i kontakata nego svi hrvatski šefovi diplomacije zajedno a vjerojatno i od svih postjugoslavenskih ministara vanjskih poslova.
Bio je pravi profesionalac, čovjek koji ulijeva povjerenje, neko kome se obraćate za pomoć kao što želite otići k liječniku za kojeg znate da je dobar, govorio je njegov suradnik, kasniji predsjedavatelj Opće skupštine Ujedinjenih naroda i ministar vanjskih poslova Republike Makedonije Srđan Kerim. Poznavao je sve i svi su poznavali njega. Bio je aktivan, razgovarao je sa svima koji su nešto značili u političkom životu i održavao kontakte s najvažnijim diplomatima koje je upoznao tijekom svoje duge karijere. U isto vrijeme Lončara su, uz maršala Tita, u Hrvatskoj gdje je u 21. stoljeću živio, vjerojatno napadali najviše od svih jugoslavenskih političara, bez obzira na to što je imao pristup krugovima koji su za (post) jugoslavenske kolege bili nedostižni, daleki, mitski.
Lončar je rođen 1924. u mestu Preko na ostvru Ugljanu. Gimnaziju je pohađao u Zagrebu. Nakon okupacije Jugoslavije 1941. pristupa ilegalnom antifašističkom pokretu a naredne godine Narodnooslobodilačkoj vojsci. Tokom rata obavljao je odgovorne dužnosti u organizacijama SKOJ-a za Dalmaciju, a posle rata u Ministarstvu unutrašnjih poslova NR Hrvatske. U Ministarstvo spoljnih poslova Jugoslavije prelazi 1949. godine a naredne 1950. imenovan je za vicekonzula u jugoslovenskom generalnom konzulatu u Nju Jorku. Na toj dužnosti ostaje šest godina a po povratku u Beograd preuzima rukovođenje Grupom za analizu i planiranje pri Državnom sekretarijatu za inostrane poslove i postaje savetnik državnog sekretara Konstantina Koče Popovića. Sudelovao je u pripremama Prve konferencije nesvrstanih zemalja u Beogradu 1961. i u radu Druge konferencije u Kairu tri godine kasnije. Za ambasadora u Indoneziji imenovan je 1965, jugoslovenski ambasador u Nemačkoj je 1973 godine, a 1979. je imenovan za ambasadora u SAD. U vreme Titove bolesti od američkih dužnosnika dobija diskretne garancije da će Amerika u slučaju sovjetskog napada na Jugoslaviju stupiti u rat sa SSSR.
Od 1984 do 1987. bio je zamenik saveznog sekretara za inostrane poslove, Raifa Dizdarevića, a krajem 1987. postaje jugoslovenski sekretar za inostrane poslove u vladi Branka Mikulića gde ostaje i 1989. u vladi Anta Markovića. Tokom 1991. godine pokušava sprečiti rat u Jugoslaviji ali u jesen iste godine, užasnut agresijom na Hrvatsku, podnosi ostavku… Lončar je savetovao dvojicu hrvatskih predsednika, Stjepana Mesića i Ivu Josipovića.
Od 1964. je bio u braku sa Janjom Bralo s kojom ima dva sina, Srđana i Ivana.
Na promociji srpskog izdanja pomenute knjige profesora Jakovine o njemu (29. aprila/travnja 2022.) u sali na Kolarcu tražilo se mesto. Iako je bila slabog zdravlja insistirao je da „samo dvije rečenice“ kaže i Latinka Perović. Dan kasnije potpisniku ovih redova u svom stanu je s knedlom u grlu rekla da je Leka bio veoma omiljen u Beogradu, ali da ga je taj grad ispratio kemenicom u prozor prilikom novogodišnje večere sa prijateljima u njegovom stanu.
Za takve “ispraćaje” Beograd se specijalizovao. Lončaru kamenica u prozor, Mirku Kovaču od šešeljevaca fotoaparat u glavu…
Te večeri u malolj Sali Kolarčevog narodnog univerziteta Lončar nije skrivao tugu što nije sprečeno srljanje Jugoslavije u krvavi rat, ali da (mu) ostaje uteha da je ona bila veliki i složen politički projekat, bila poštovana na svetskoj sceni i da je valjalo truda graditi je.
I suze su samo navirale, maramica se nakvasila.
Ilja Grigorijevič Erenburg piše u „Francuskim sveskama“ da su Francuzi „uvek umeli da privuku svojoj kulturi došljake iz drugih zemalja. Italijan Lili stvorio je francusku operu. Poljakinja Marija Kiri igrala je veliku ulogu u razvoju francuske fizike. Slikari – Englez Sisli, Holanđanin Van Gog, Španac Pikaso, Italijan Modiljani, Rusi Šagal i Sutkin. Pesnik Heredija je sa Kube, Grk Papadijamentopulos pod pseudonimom Žan Marea, Gijom Apoliner (Poljak kastrovicki)”.
Beograd i Srbi u tome nisu umešni.
(Izvor: radiosarajevo.ba)
Tekst prenosimo uz saglasnost autora i redakcije
